Akciğer damarlarında basıncın yükselmesi ile kılcal damarlardaki kan ,alveollerin içine geçer. Bu durumda akciğer havalanamaz. Belirtiler ani de oluşabilir, haftalar içinde de oluşabilir.
Ciddi nefes darlığı ve solunum güçlüğü, boğulma hissi,hırıltılı ya da iç çekerek soluma,pembe ve köpüklü balgam ,aşırı terleme,soluk nemli deri, huzursuzluk ve endişe belirtileri vardır. Akciğer grafikleri ve kan tetkikleri ile tanı konur.
Amfizem
Vücudun herhangi bir yerinde patolojik olarak hava toplanmasıdır. Solunum sisteminde ise akciğerleri terminal (son) bronşiollerinin distalindeki hava yollarının genişlemesi ve normalden fazla hava dolması olayıdır.
Kronik öksürük, hırıltılı solunum, hipoksi,bol miktarda pürülan balgam, hiperkapni (kanda karbondioksit miktarının artması),dispne belirtileri vardır. İlerleyen zamanlarda iştahsızlık,fıçı göğüs ve ekspitasyonun uzaması gibi belirtilerde eşlik eder.
Tanı akciğer grafiği, solunum fonksiyon testleri ile konur. Eritrosit sayısı artmıştır.
Plevral kavitede (boşluk) pürülan(cerahat) sıvı toplanmasıdır. Alt solunum yolu enfeksiyonlarından sonra olur. Göğüs cerrahilerinden sonra diğer organların enfeksiyonlarının yayılması ile de görülür. Yüksek ateş,iştahsızlık, kilo kaybı ,gece terlemeleri, öksürük, dispne, lökositoz(akyuvar sayısının artması) gibi belirtiler görülür. Tıbbi tedavi uygulanır.
d)Pnömotoraks:
Plevra yaprakları arasına hava toplanmasıdır. Açık, kapalı ve spontan olarak üçe ayrılır. Nefes darlığı,ağrı,taşikardi,solunum sayısında azalma, tansiyon düşmesi gibi belirtiler görülür.
e)Hemotoraks:
Plevra yaprakları arasına kan toplanmasıdır. Çok kez travmatiktir. Delici ve batıcı yaralanmalarda, kaburga kırıklarında, tümör ve embolilerde gelişebilir. Dispne , göğüs ağrısı, hipotansiyon, siyanoz, taşikardi,taşipne görülür.
f)Hidrotoraks:
Plevra boşluğuna sıvı toplanmasıdır. Torasentez ile sıvı boşaltılır ve etkene yönelik antibiyotik tedavisi başlanır.
g)Atelektazi:
Alveollerin kollapsıdır (havalanamamasıdır. Bronş ve bronşiollerin herhangi bir sebeple tıkanması sonucu alveollerin havalanamaz ve kollabe (büzüşme ) olur. Sebep solunum yolu tıkan ması ve sürfaktan denilen maddenin azalmasıdır. Surfaktan alveol iç yüzeyini kaplayan sıvıdır.Belli bir gerginlikte kalmasını sağlar.
Daha çok küçük çocuklarda gelişir .Enfeksiyon önce hava yollarında daha sonra etraf dokularda gelişir.En sık 3ay-3yaş aralıkta ve kışın görülür. Daha çok üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra görülür.Burun kanadı solunum 39-40 derece ateş ,siyanoz ,öksürük, göğüs kafesinde çekilmeler görülebilir.Etkene yönelik antibiyotik tedavisi başlanır.
b)Plörezi
Plevranın iltihaplanmasıdır.Visseral ve parietal yaprakları vardır.Tek başına gelişmez .Diğer solunum yolu enfeksiyonları ile bağlantılıdır.Kuru öksürük ,ateş, halsizlik,soluk alıp verme ile biten ağrı, yüzeysel solunum belirtileri vardır. Tanı göğüs grafileri, torasentez(akciğeri saran yapraklar arasındaki sıvıdan örnek alınması), balgam tetkikleri ile konur. Etkene yönelik tedavi yapılır.
Akciğerler göğüs boşluğunda bulunan plevral zarla kaplı süngerimsi organlardır.İnspirasyon(nefes alma) ve ekspirasyon(nefes verme) görevi vardır.Kirli hava ve sigara akciğer hastalıklarının temel sebebidir.
a)Pnömoni(zatürre): Akciğer parankim dokusunun iltihaplanmasıdır.Bağışıklık mekanizmasının yıkımına bağlı olarak gelişir.Birçok bakteri etken olabilir.Etkilediği yere ve neden olan bakteriye göre isimlendirilirler. 1.Lober Pnömoni(pnömokok pnömonisi)
Akciğer loblarının bir ya da birkaçının birlikte iltihaplanmasıdır.Etken pnömokok dediğimiz bakterilerdir.Burun mukozasında bulunurlar.Herkeste bulunabilir. Bağışıklıkğın düştüğü durumlarda hastalığa neden olurlar. Genellikle öncesinde üst solunum yolu enfeksiyonu vardır.39-40 derece ateş, kırgınlık, yorgunluk, yan ağrısı,öksürük,siyanoz,dispne(solunum güçlüğü),kiremit renginde paslı balgam görüntüsü başlar ,ilerleyen dönemlerde kırmızı rengi alır. Tanı akciğer grafisi,kan tetkikleri,idrar tetkikleri,balgam analizleri ile konur.
Bronşlar trakeanın ikiye dallanıp ayrıldığı yerden akciğerlere kadar uzanan boru şeklindeki yapılardır.
a)Bronşit:
Bronşların iltihaplanması durumudur.Akut ya da kronik olabilir.Öksürük ,balgam ,ateş,hemoptizi(kan tükürme ),hırıltılı solunum ve solunum güçlüğü gibi belirtileri vardır.Amfizem(alveollerin genişlemesi),bronşektazi(bronşların genişlemesi) gibi komplikasyonları olabilir.
Tanı akciğer grafisi,tomografi, kan gazları ,brokoskopi(bronşların kamera ile görüntülenmesi ) gibi yöntemlerle konur.Tıbbi tedavi yapılır.
b)Bronşiolit:
Bronşioller bronş dallarıdır.Bunların
iltihaplanmasıdır. Virüsler etken olabilmektedirler.Özellikle 2-18 aylar arasında görülür. Taşipne(hızlı solunum)39-40 derece ateş,nöbet halinde inatçı öksürük,siyanoz(morarma),wheezing(soluk alırken ıslık sesi çıkarma) gibi belirtileri bulunur.Muayene ve akciğer grafisi ile tanı konur.Tedavide antibiyotikler kullanılır.
Wheezing
c)Astım bronşiyole(astım bronşiyal):
Genetik yatkınlığabağlı olarakhava yollarını kronik olarak iltihaplanması ile seyreden tıkanma durumudur.Sigara,çeşitli gazlar, polenler,tozlar,akarlar, hayvanlar ,boyalar,fırncılık,mobilyacılık gibi meslekler etken olabilmektedir.
Nefes darlığı ,kuru öksürük,hırıltılı ve hışıltılı solunum, göğüste sıkışıklık gibi belirtileri olabilir.Akciğer grafisi,solunum testleri,alerji testleri ile tanı koyulur.Kronik olduğu için hasta eğitimi önemlidir.
YETERSİZ SOLUNUM VE ETKİSİZ HAVA YOLU AÇIKLIĞI Amaç Etkin hava yolu temizliğinin ve yeterli solunumun sağlanması. Planlama/ Uygulama 1.Kontraendike değilse semi fowler pozisyonu verilece . 2.Solunum hızı, derinliği,ritmi,yardımcı kasların kullanılması,solunum sesleri,öksürük,balgam karakteristiği(renk,koku,miktar,kıvam)yönünden değerlendirilecek. 3.Hasta sekresyon miktarı ve rengindeki değişiklikleri ve hiper termi acçısından takip edilecek. 4.Gerekirse hava yolları aspire edilecek(nazotrakeal,nazofarengeal). 5.Gerekirse fizyoterapist ile iletişime geçilerek hastanın derin solunum ve öksürük egzersizleri yapması sağlanacak. 6.Sekresyonları kolay atması için hastanın durumuna göre pozisyon değişikliği yapılacak.(2 saatte bir)gerekirse postral drenaj sağlanacak. 7.Sık sık ağız bakımı verilecek. 8.Hasta ve ailesi beslenme sırasında aspirasyonu önleme ve gerekirse yapılacaklar konusunda eğitilecek. 9.Kontraendike değilse yeterli sıvı alımı sağlanacak. 10.Gerekirse doktor ile iletişime geçilerek kan gazı bakılacak. 11.Doktor orderina göre bronkodilatör,ekspektoran,steroid ve antibiotik tedavileri yapılacak. 12.Oksijen tedavisi order edilirse nemlendirilerek ,belirlenen hızda verilecek. 13.Olası entübasyon için gerekli malzemeler hazır bulundurulacak. 14.Mekanik ventilasyon ile takip edilen hastada ,entübasyon tüpünün seviyesi,bilateral solunum sesleri ,parametreleri takip edilecek. 15.Bebek ve çocuklarda burun tıkanıklığı varsa Serum Fizyolojik ile temizlenecek.
d)Bronşektazi:
Bronşların elastik dokusunun ve kas yapısının doğuştan ya da sonradan geri dönüşümsüz olarak genişlemesidir. Çocukluk çağında geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonları neden olmaktadır.
Kronik öksürük, balgam çıkarma, nefes darlığı, siyanoz, göğüs ağrısı çomak parmak gibi bulguları vardır.Tanı akciğer grafisi, tomografi ve kan testleri ile konur.
Solunum sistemi sayesinde vücudumuzun en önemli ihtiyacı olan gaz değişimi gerçekleşir. Solunum sistemini oluşturan organlar, çeşitli enfeksiyonlar vb. durumlarla karşılaştıklarında varolan işlevlerini yerine getirememektedirler ve solunum sistemi hastalıkları oluşmaktadır.Solunum sistemi hastalıklarını iki gruba ayırabiliriz.
1-Üst Solunum Yolu Hastalıkları
Üst solunum yolları ;burun ,ağız,farenks(yutak) ve larenksten(gırtlak) oluşur.
a)Rinit:Burun içini kaplayan mukozanın iltihaplanmasıdır.Hapşırma,burun tıkanıklığı ,bol ve sulu burun akıntısı,koku almada bozukluk ,ses değişikliği, göz altında şişlik ve koyu halkalar gibi belirtiler görülebilir.Alerjik,enfeksiyöz , nonalerjik ve nonenfeksiyöz gibi çeşitleri vardır.
b)Faranjit:Farenks mukozasının iltihaplanmasıdır.Daha çok orofarenkste görülür. Uzun süreli olursa kronik farenjit adını alır.Boğazda ağrı,kuruluk,yutma güçlüğü,ateş yükselmesi, bulantı,gıcık öksürüğü gibi belirtiler görülür. Tanı çin boğaz kültürü gönderilir.Etkene yönelik antibiyotik tedavisi uygulanır.
c)Larenjit: Larenks dokusunun iltihaplanmasıdır. Genellikle çocuklarda (6ay-6yaş) sık görülür. Enfeksiyonun nedeni genellikle virüslerdir.Yetişkinlerde öksürük, ses kısıklığı,ateş gibi belirtiler verebilir.Çocuklarda ise viral krup adı verilen ağır bir tablo görülür.2-3 gün önceden başlayan hafif ateş ,öksürük, burun akıntısı, daha sonra yerini havlar tarzda öksürük, ses kısıklığı ve inspiratuvar stridora (larenks spazmı) bırakır. Klinik belirti ve bulgular ile tanı konur. Hastanede yatışı gerektiren durumlar olabilir.
d)Anjin:Tonsillaların (bademcik) ve farenksin birlikte iltihaplanması ile karakterizedir.
Yutma güçlüğü,ani başlayan ateş, boğaz ağrısı,dilin paslı görünüşü ve şişmesi,ağızda kötü koku,kol ve bacaklarda ağrı, çene altı lenf bezlerinde ağrı gibi belirtiler görülebilir.
e)Tonsilit: Tonsillaların iltihabıdır.Akut tonsilit iyileşmeden dört haftadan uzun sürerse kronik tonsilit adını alır. Çocuklarda sık görülür. Okul öncesi çocuklarda etken virüsler iken ,okul çocuklarında etken bakterilerdir.En sık etkeni beta hemolitik streptekoktur.Ani başlayan titremeyle birlikte ateş, boğaz ağrısı ,yutma güçlüğü,baş ağrısı ,kırgınlık,eklemlerde ağrı, çocuklarda laterji(uyku hali),karın ağrısı ,kusma febril konvülziyonlar(ateşe bağlı nöbet), tosiller kırmızı aşırıbüyük ve ağrılı gibi belirtiler görülür.
